Valk en Heining

Ligging De buitenplaats Valk en Heining ligt in Loenersloot, Rijksstraatweg 147, gemeente Loenen aan de Vecht.

19e eeuwse afbeelding van het huis door P.J. Lutgers

Ontstaan De buitenplaats Valk en Heining werd in 1677 gesticht op de plaats van een hofstede aan de Angstel. Op 2 juni van dat jaar kocht namelijk Cornelis Valckenier, secretaris van de weeskamer te Amsterdam, van Dirck Jansz. Hellingh seckere hofstede met omtrent vijf en twintich morgen landt gelegen onder den gerechte van Abcoude', samen 'met noch eenige andere goederen'.
Geschiedenis Op 2 juni 1677 is Cornelis Valckenier eigenaar geworden van een hofstede. Hij wil direct met de bouw van de buitenplaats beginnen, want op 12 juni 1677 dient hij bij de Staten van Utrecht een verzoek in om een sloot te dempen voor zijn huis, omdat hij 'suppliant van mening is te maken een lustplaats en boerewooning'. Hellingh was slechts gedeeltelijk eigenaar en op 25 juli vindt de overdracht plaats van de overige delen.
De eerste kaart waarop de buitenplaats genoemd wordt, is de 'Nieuwe Kaart van de Mynden en de 2 Loosdrechten, mitsgaders van 's-Graveland', in of kort na 1677 gemaakt. Hierop staat een rechthoekig patroon aangegeven als 'Valckenier'.

Men neemt aan dat de koepel van Valk en Heining aan de zuidzijde pas ten tijde van Cornelis Valckeniers zoon, Jacob Valckenier (1673-1740), is gebouwd. Wie de koepel ontworpen heeft is niet bekend, maar de stijl doet vermoeden dat het gebouwd is naar een ontwerp van de bekende architect Marot. Deze koepel staat voor het eerst afgebeeld op een gravure door A. Rademaker uit 1730.
De eerste kaart die een indruk geeft van de aanleg in de achttiende eeuw, is de 'Kaart van een gedeelte van de provincie Holland' uit 1769. Hierop blijkt de aanleg zich vanaf de Angstel in oostelijke richting uit te strekken. Hij valt globaal in drie delen uiteen. Het eerste, meest westelijke deel heeft de vorm van een driehoek. Hierin ligt het huis, dat met zijn voorgevel naar het zuidwesten gericht is. Het volgende deel sluit in oostelijke richting op het vorige deel aan, en wordt begrensd door de buitenplaats Den Haring. Het derde deel tenslotte ligt aan de meest oostelijke zijde van het terrein en staat aangegeven als sterrebos.

Na de dood van Jacob, vererft het huis op zijn zoon Wouter Valckenier, die schepen van Amsterdam was. Deze Wouter had een zwager, Henrik Hooft Danielsz, die vele jaren burgemeester van Amsterdam was, totdat hij in 1787 door prins Willem V uit dat ambt gezet werd wegens patriottisme. Henrik overleed op 31 Augustus 1794 op Valck en Heining en werd begraven in de kerk in Vreeland, van welke plaats hij ambachtsheer was. Na de dood van Wouter, woonde zijn vrouw tot haar dood in 1796 in het huis. Daarna vererfde de buitenplaats voor de ene helft op de familie Valckenier en voor de andere helft op de familie Hooft. De erfgenamen laten het huis dan gezamenlijk veilen via makelaar W.H. Stoopendaal, die het huis 6 maart 1796 beschrijft als "dood ouderwets en vervallen" en bestaat dan o.a uit een 'Heeren-Huizinge', koetshuis, stalling, tuinmanswoning en koepel en is in totaal 34 morgen groot.

In 1837 is de buitenplaats eigendom van de weduwe van T. Jas, terwijl de ernaast gelegen buitenplaats Den Haring in bezit is van de heer Kersjes. In 1844 blijkt dat ook Valk en Heining in bezit is van de heer Kersjes, waaruit we opmaken dat de samenvoeging van Valk en Heining en Den Haring rond 1840 plaatsgevonden heeft. Tussen 1844 en 1856 wordt Den Haring afgebroken en later verdwijnt ook de theekoepel van Valk en Heining.
In de loop van de 19e eeuw is ook het middenstuk van Valk en Heining veranderd in weiland en wordt de ronde vijver gedempt. Rond 1900 is op het resterende deel van de buitenplaats een geometrische tuin aangelegd in de trant van D.F. Tersteeg. Hiervan krijgen we een goede indruk op een luchtfoto uit de jaren 30 van de vorige eeuw.

Het interieur van het huis bevat nog veel elementen uit de tijd van Wouter Valckenier. In de hal vinden we een rococo stucplafond; deze vinden we ook in de beide ontvangstkamers, terwijl we daar ook een marmeren haardpartij met op de schoorsteenboezem weer rococo stucwerk en op de bodem een gecontourneerde ijzeren plaat tegen komen. In de zuidelijke kamer werd een halfkoepelvormige nis uitgebouwd met in stuc een engeltje met een waterkruik en daarom heen rococo ornamenten. De vloeren in de ontvangstkamers bestaan uit brede grenen delen terwijl de hal bedekt is met marmeren tegels die deze ruimte een deftig aanzien geven.
In deze hal vinden we links en rechts een deur, waarachter zich eiken trappen bevinden, die ons respectievelijk naar de bovenverdieping en naar het souterrain (waar de keuken zich bevindt) brengen. Op de muren langs de trappen zijn originele witte tegels met op het eind telkens een ronde tegel aangebracht, die een baluster suggereert. Aan de achterzijde van het trappenhuis bevinden zich enkele ramen met 17e eeuwse profielen en enkele draairamen. De overige ramen zijn 18e eeuwse schuiframen met eiken binnenluiken.
Ook op de bovenverdieping is de 17e eeuwse bouwstijl nog terug te vinden in de lage, door zware balken gesteunde plafonds en de deuren die opgebouwd zijn uit brede eikenhouten planken. De marmeren haardomlijsting in de grote slaapkamer dateert van ca. 1700.

In de tuin bevinden zich een aantal natuurstenen sokkels en ornamenten met Louis XIV en Louis XVI versieringen. Het toegangshek is waarschijnlijk laat 18e of vroeg 19e eeuws. Tenslotte staat er ook nog een theekoepel in de tuin, die uit de 18e eeuw dateert.
Op de plaats waar vroeger het buiten Den Haring heeft gestaan, aan de noordoost kant van het terrein, staat nu een langgerekt huis, waarin twee woningen zijn ondergebracht. Na de verkoop in 1946 bleef de familie Kalff een van deze woningen bewonen. Halverwege de jaren 80 van de vorige eeuw woont een zoon, de heer Karel Kalff daar met zijn gezin.
Bewoners - 1613 erven Lambert Drossen
1613 - 1619 Cornelis van de Poll
1619 Gysbertje Lamberts (koop)
- 1677 Dirk Jansz Helling c.s.
1677 - 1700 Cornelis Valckenier (koop)
1700 - 1740 Jacob Valckenier
1740 - 1784 Wouter Valckenier
1784 - 1796 Elisabeth Hooft, weduwe van voorgaande
1796 - 1808 Harmen Hendrik Damen (koop f. 16000)
1808 Willem van Wees (koop)
ca 1836 - 1843 de heer H. Kersjes
1843 - 1850 Johan Coenraad Rahder
18xx Laurentius de Maret
1871 - 1874 Ds. C.L.D. van Coevorden Adriani
1925 - 1926 T.J. Verrijn Stuart (huurder??)
- 1946 Familie Kalff
1946 - 1968 Euphemia Elisabeth Ruys-van Houten
1968 - 1969 Jacob Molenkamp sr (koop)
1969 M. van Erven Dorens-Vinke (koop)
Huidige doeleinden Het huis wordt particulier bewoond.
Opengesteld Het huis en de tuin zijn niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen Tekst: Historische buitenplaatsen in particulier bezit
E. Munning Schmidt en A.J.A.M. Lisman, met tekeningen van Chr. Schut, Plaatsen aan de Vecht en de Angstel, Historische beschrijvingen en afbeeldingen van kastelen, buitenplaatsen, stads- en dorpsgezichten aan de Vecht van Zuilen tot Muiden, Alphen aan den Rijn, Canaletto, 1985, 262 blz, 2e druk
Afb. 1: Historische buitenplaatsen in particulier bezit