Schalkwijk I te Schalkwijk

Ligging	Langs de spoorlijn in Schalkwijk. Als u vanuit Houten Schalkwijk binnen rijdt, gaat u direct rechtsaf het spoor over en meteen weer linksaf. Direct rechts ziet u het weiland, waar het kasteel gestaan heeft.
Ontstaan	De oudste vermelding van het kasteel dateert uit 1250.
Geschiedenis	Zoals hierboven vermeld komen we het kasteel Schalkwijk in 1250 voor het eerst tegen in de bronnen. Ridder Arnold van Schalkwijk draagt zijn kasteel "Propietatem castri mei in Scalckwik" op aan de hertog van Gelre. Schalkwijk was daarmee een Gelders leen. De familie Van Schalkwijk vervulde al belangrijke functies vanaf 1165 in dit gebied en waren waarschijnlijk al zeer vermogend. Arnold was ook heer van het Gerecht van Schalkwijk en werd opgevolgd door zijn zoon Gijsbert. Gijsbert speelde een belangrijke rol in de politieke gebeurtenissen in Holland en het Sticht in de jaren 80 van de 13e eeuw. Hij overleed na 1294 en zijn broer Berend volgde hem op als heer van het Gerecht Schalkwijk. Vanaf het begin of later moest hij deze functie delen met Jan van Zuylen, die waarschijnlijk ook Jan van Culemborg werd genoemd. In 1304 woedde er een oorlog tussen Henegouwen en Holland, waarbij een groot aantal Stichtse edelen en ook Hendrik en Bartold van Schalkwijk de zijde van Holland kozen. Bij de Lek tegenover Beusichem vond een gevecht met een leger van Jan van Culemborg plaats, waarbij een groot aantal edelen de dood vonden, waaronder ook de twee broers en daarna maakte Jan van Culemborg zich meester van de kastelen te Everdingen en Schalkwijk en maakte deze met de grond gelijk. Het kasteel werd niet herbouwd, maar enkele honderden meters zuidelijker werd een nieuw kasteel gebouwd: Schalkwijk II. Het is altijd onduidelijk waar het eerste kasteel Schalkwijk gestaan heeft. De heer F. Landzaat, historicus in Schalkwijk en keramiekdeskundige, vond in 1999 resten van het kasteel, toen er een sloot werd gegraven. Hij zegt fundamenten te hebben gezien van kloostermoppen en rivierkiezelstenen. Nog steeds zijn kloostermoppen in de sloot te zien. Pas in 2012 werd deze locatie door de gemeente Houten in Archis gezet en houdt het Hoogheemraadschap rekening met deze sporen. In 2013 gaat de archeologische werkgroep van Houten prikken in het weiland om meer fundamenten op te sporen. Of dit daadwerkelijk gebeurd is, weet ik niet.
Bewoners	1250 Arnold van Schalkwijk ca 1280 - 1294 Gijsbert van Schalkwijk ca 1294 - 1304 Berend van Schalkwijk
Huidige doeleinden	Het kasteelterrein is nu weiland.
Opengesteld	Het kasteelterrein is niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: B. Olde Meierink (redactie), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Onder auspiciën van de Stichting Utrechtse kastelen, Utrecht, Matrijs, 1995, 596 pag. Archeologische Kroniek van de Provincie Utrecht, 1988-1989 Website van Oud-Houten Goed werk van Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden Kasteel Schalkwijk I Foto 1: Website Oud-Houten Foto 2: uit eigen collectie