Ligging |
Dit kasteel lag aan de Hollandse IJssel, ten noorden van de weg van
Jutphaas (nu Nieuwegein) naar IJsselstein.
|
Andere benaming | Baxen huijs |
Ontstaan | Het kasteel wordt voor de eerste keer genoemd in 1217. |
Geschiedenis |
Rypikkerwaard was van oorsprong een leen van de heren van
IJsselstein. Als eigenaars van het kasteel vinden we dan ook de Van
Amstels, heren van IJsselstein en daarna de heren van Egmond,tot
het kasteel in 1627 eigendom wordt van het geslacht Van Matenesse. De bronnen spreken elkaar echter tegen. Anderen stellen namelijk dat het huis ergens tussen 1593 en 1598 gebouwd werd door de drost van IJsselstein, jonker Johan van Bacx, die hier rond 1590 land had verkregen. In 1609 wordt Van Bacx genoemd als bewoner van het huis, dat ook wel aangeduid wordt als 'Baxen huijs'. In 1763 wordt als eigenaar Willem Swellengrebel genoemd, die kanunnik van het Kapittel St. Jan te Utrecht is en naast dit kasteel ook eigenaar is van Batau in Nieuwegein. Van bovengenoemde koopt Willem Mesdag in 1787 Rypikkerwaard. Bij de verkoop wordt gesproken over een hofstede en niet meer over een kasteel, waaruit we opmaken dat het kasteel waarschijnlijk kort daarvoor gesloopt is. Op een afbeelding uit 1626 staat het afgebeeld als een langwerpig huis met trapgevels en een aangebouwde toren, waarop een ui-vormig dak. Een latere tekening laat zien dat het huis in de 17e eeuw verder is uitgebouwd. Het kasteel is dan hoefijzervormig geworden. Het kasteel is afgebeeld als een complex met vele aanbouwen met trapgevels en een vierkant toren met kantelen op één van de hoeken. In deze toren bevond zich een duiventil. Het geheel was door grachten omgeven. Gezien de aanwezigheid van hooibergen en een schuur was het al voor 1762 als boerderij in gebruik. Uit de kadastrale minuut van 1826 blijkt dat het achterste deel van het huis is afgebroken en vervangen door een schuur. Het voorhuis stond toen nog in de grachten. De huidige boerderij stamt uit 1889. |
Bewoners |
geslacht Van Amstels, heren van IJsselstein geslacht Van Egmond, heren van IJsselstein geslacht Van Matenesse 1593 - 1609 jonker Johan van Bacx, drost van IJsselstein 1763 - 1787 Willem Swellengrebel 1787 Willem Mesdag |
Huidige doeleinden |
Op de plaats van de boerderij van rond 1787 staat nu een nieuwere
boerderij uit 1889. Van de oude slotgracht zijn nog enkele gedeeltes over gebleven. |
Opengesteld | De huidige boerderij is niet toegankelijk. |
Foto's | |
Bronnen |
Tekst: Kastelenboek Provincie Utrecht, 1975 Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht Afb. 1: boek: Provincie Utrecht, 1966 (*) |