Over-Holland

Ligging Over-Holland ligt op de westelijke oever van de Vecht tussen Breukelen en Nieuwersluis, Rijksstraatweg 14.

Oude afbeelding van het huis door Hermanus Numan uit 1793

Andere benaming De Plaetse ter Aa
Ontstaan De buitenplaats Over-Holland werd in 1676 gebouwd. Zijn naam heeft de buitenplaats te danken aan het feit dat het grondgebied indertijd bij Holland hoorde.
Geschiedenis Zoals hierboven vermeld werd het huis in 1676 gebouwd. Het kreeg toen het uiterlijk van een stadshuis, zoals dat in die tijd gebruikelijk was. In die tijd had men namelijk nog geen ervaring met het bouwen van echte, aan de omgeving aangepaste, landhuizen. Het werd een symmetrisch gebouw en was een kopie van een Amsterdams grachtenhuis. Het huis behoort tot de grootste buitenplaatsen uit de 17e eeuw.
Het gedeelte van de buitenplaats dat het dichtst bij de Vecht staat is het oudst. Later werd, vanuit de Vecht gezien, aan de achterkant een stuk toegevoegd. Dit gebeurde na 1755, nadat mr. Willem Straalman, heer van Ruwiel, de nieuwe eigenaar was geworden. Ook de tuin werd aangepakt: de Franse stijltuin moest plaats maken voor een Engelse landschapstuin. Deze Willem Straalman, zoon van François, eigenaar van Queekhoven liet als één van de eersten in de Vechtstreek de tuin aanleggen in landschapsstijl.
De prachtige theekoepel stamt uit dezelfde tijd en is waarschijnlijk geïnspireerd door de koepelkamer van Queekhoven.

Uit die tijd stamt een prent van Hermanus Numan uit 1793, die erbij vermeld, dat mr. Straalman 'zeer veel aangewend heeft om alles wat stijf en onbevallig voor het oog was, te veranderen in slingerende wandelingen en heuvelachtige gronden, vergeseld en doorsneeden met verfrisschende Beeken, en ruime Waterkommen, welke door de rivier de Vecht haaren toevoer verkrijgen, als mede zeer lommerrige Rustplaatsen en Prieëlen, vervallen Gebouwen en verdere afwisselingen die alle medewerken om dit buitenverblijf aangenaam te maaken'.
Op de twee afbeeldingen van H. Numan wordt het huis wit afgebeeld. Dit duidt er op dat het huis toen al wit gepleisterd was. Dit zien we namelijk ook op de afbeelding van P.J. Lutgers uit 1832. Op het huis is een klokketorentje aangebracht.

Een andere belangrijke eigenaar was Jacob Poppen, één van de rijkste Amsterdamse kooplieden. Hij en zijn charmante dochter komen voor in het boek 'De Plaetse aan de Vecht'. Dit boek werd geschreven door Marie van Zeggelen, die daarvoor gedurende 3 maanden in de theekoepel woonde. Jacob Poppen trok dagelijks van Over-Holland naar Amsterdam, met iedere dag een ander span paarden voor de koets: op maandag zwarte paarden, op dinsdag bruine paarden, op woensdag appelschimmels, op donderdag vossen en op vrijdag blessen. Hij had dus de beschikking over aardig wat paarden!

Ook heeft in Over-Holland de bekende plantkundige Linnaeus gewoond en gewerkt.
In het oudste deel van het huis vinden we een haardpartij met houtsnijwerk van rond 1770. Een andere kamer heeft stucwerk in Lodewijk XV stijl en moet uit dezelfde tijd stammen als de zaal, die zich in het nieuwere gedeelte van het huis bevindt. In het huis vallen verder de stucplafonds en grote behangselschilderingen op.
Bij de buitenplaats horen ook nog een oranjerie en een eind 18e eeuwse theekoepel met chinese motieven. Ook heeft het huis de beschikking over een overtuin, aan de andere kant van de Rijksstraatweg. Bij deze theekoepel hoort een hek van fraai smeedwerk. Het hek heeft zogenaamde alternerende balusters, die afwisselend boven en beneden buikig zijn. In het midden bevindt zich een spiegelmonogram van de toenmalige eigenaars Jan van Mekeren en Margaretha Rutgers. Dit hek wordt aangeschaft als ze nog maar net eigenaar zijn. Het hek wordt toegeschreven aan de Van Logteren's, maar het is niet duidelijk of het van de hand van Ignatius of zijn zoon Jan is, want Ignatius stopte in oktober 1732 met werken. De kans id groot dat het hek vervaardigd werd door smid Uljé, die vaak opdrachten van de Van Logteren's kreeg.
In het huis bevindt zich een schoorsteen met daar omheen in hout gesneden decoraties in Lodewijk XV stijl en vertonen grote overeenkomsten met de versiering in het pand aan de Herengracht 475 in Amsterdam. Van deze laatste versiering is bekend dat ze van de hand van Jan van Logteren zijn.
Bewoners - 1676 Cromhout
1676 - 1699 Catharina Cromhout
1699 - 1714 Matthew Chitty (koop)
1714 - na 1719 Agneta Chitty
voor 1726 - na 1730 Jacob Boreel (koop)
ca 1732 - 1755 Jan van Mekeren (koop)
1755 - 1799 Cornelia van Mekeren, getrouwd met Willem Straalman
1799 - voor 1804 Cornelia Straalman
1804 - na 1836 Mr. Anthony Hendrik van den Bergh van Lexmond (koop)
na 1836 - 1852 Elisabeth Maria van den Bergh, getr. met Jhr. George Clifford
1852 - 1893 Jhr. Anthony Hendrik Clifford
1893 - 1927 Jkvr. Jacoba Henriette Marianna Agatha Clifford, getr. met Mr. Hendrik Jacob Doude van Troostwijk
1927 - 1928 Dirk Willem Doude van Troostwijk
1928 Stichting Utrechts Landschap (koop)
Jacob Poppen (huurder??)
Huidige doeleinden Momenteel is een al jaren durende restauratie aan de gang. Hoewel ik al jaren in de Vechtstreek woon, ken ik deze buitenplaats alleen maar van in de steigers. Inmiddels zijn de steigers verdwenen en is ook het koetshuis opgeknapt, maar er wordt nog steeds verbouwd.
Opengesteld Het huis is niet te bezichtigen. Wel is de overtuin vrij toegankelijk.
Foto's Foto van het huis (nog niet in de steigers) Foto van het huis in de steigers Oude zwart-wit foto van het huis Foto van het huis op 2 januari 2004
Oude afbeelding van het huis door P.J. Lutgers uit 1868 Tekening van het huis door P.J. Lutgers uit 1836 Nog een tekening van het huis door P.J. Lutgers uit 1836 Tekening door D. Stoopendaal (in 'De Zegepraalende Vecht') uit 1719
Volledige tekening van Over-Holland uit 1793 (Vechtzijde) Tekening van Over-Holland uit 1793 (Straatwegzijde) Foto van het sierhek (door Van Logteren) bij de theekoepel
Bronnen Tekst: Historische buitenplaatsen in particulier bezit, 1991
P. Terlouw, De Vecht een stroom van verhalen, 1972
E. Munnig-Schmidt, Hoffwerk, Over-Holland en Rupelmonde door Hermanus Numan (1744-1820) getekend, in: Jaarboekje 2001 van het Oudheidkundig Genootschap Niftarlake
E. Munning Schmidt, Plaatsen aan de Vecht en de Angstel, 1985
E. Munning Schmidt, De Van Logterens in de Vechtsreek, In: jaarboekje Niftarlake, 2006, blz 31-32
Afb. 1: Het Utrechts Landschap, natuurlijk hart van Nederland, 1990
Foto 1: Caroline Raat
Foto 2 en 4: Uit eigen collectie
Foto 3: Historische buitenplaatsen in particulier bezit, 1991
Afb. 2: P. Terlouw, De Vecht een stroom van verhalen, 1972
Afb. 3 en 4: P.J. Lutgers, Gezigten aan de rivier de Vecht, 1836/1979
Afb. 5: Dr. R. van Lutterveld, De buitenplaatsen aan de Vecht, Lochem, 1948
Afb. 6 en 7: uit eigen archief
Foto 4: uit eigen archief